W ostatnich latach procedury przeprowadzania egzaminów wewnętrznych były gruntownie zmieniane i dostosowywane do obowiązujących podstaw programowych. Niezmienne pozostały ich założone cele. Sprawdzian wiadomości i umiejętności służyć ma diagnozie osiągnięć określonych w dokumentach programowych oraz – w konsekwencji – selekcji uczniów związanej z rekrutacją do szkół na kolejnym etapie edukacji. Diagnoza dostarcza cennej wiedzy na temat funkcjonowania każdego ucznia jako jednostki oraz jako członka społeczności szkolnej. Wyniki sprawdzianu wiadomości i umiejętności umożliwiają podniesienie efektywności pracy dydaktycznej, opiekuńczej i wychowawczej. Należy pamiętać, że diagnoza jest działaniem wstępnym, którego rezultat ma wpływ na poprawę funkcjonowania dziecka. Nieprzeprowadzenie diagnozy uniemożliwia zaplanowanie i realizację procesu dydaktycznego, dostosowanego do indywidualnych możliwości i potrzeb ucznia.